تکنیک پنجه رامی توان دقیقترین ومهمترین تکنیک والیبال محسوب نمود . اگربازیکنی این تکنیک رابه خوبی فراگیرد درفاکتورهایی مانند تعیین مسیر توپ , سرعت توپ , محل فرود توپ , هدف گیری دقیق و....بسیارموفق خواهد بود.

.شاید به نظر برسد فقط افرادی که درزمین نقش پاسوری رابه عهده دارند می بایست دراین تکنیک مهارت بالایی داشته باشند.ولی فراگیری درست ومهارت دراین تکنیک به بازیکنان حمله ای وحتی لیبروها کمک بسیار شایان توجهی می نماید.

البته یاد آوری این نکته ضروریست که مهارت دراین تکنیک دیرترازمهارت دردیگر تکنیک های والیبال حاصل میشود وبه حوصله ی بیشتری هم نیاز دارد.

درآموزش پنجه سه محور اصلی مورد بحث قرارمیگیرد:

1- وضعیت عمومی بدن
2- وضعیت دستها (قبل -هنگام وپس ازضربه به توپ)
3- مراحل دریافت وارسال توپ

1-وضعیت عمومی بدن:
در گارد پنجه
1-1 –پاها به اندازه عرض شانه ها (نه بیشتر) ازهم فاصله می گیرند .
2-1- باسن کمی به سمت عقب متمایل می شود
3-1- دستها نیز بالاترازسطح شکم قرارمی گیرند

2- وضعیت دستها:
انگشتان دستها بایستی کاملا بازبوده وحالتی کروی به خود بگیرند (دقیقا به اندازه وقالب توپ)
انگشتان شست که باکنارهم قرارگرفتن یک خط رامیسازند بایستی موازی ابروها ودرفاصله مناسب از سر وصورت قراربگیرند . انگشتان نشانه هم درکنارهم قرارگرفته وبا انگشتان شست یک مثلث راتشکیل میدهند

نکته مهم :
برای اینکه بدانیم وضعیت دستها ازلحاظ فاصله نسبت به سردرحالت مناسب قراردارد یا نه می توان اینگونه امتحان کرد که :

دقیقا قبل ازعمل ضربه به توپ , دستها راازهم دورکنید تاتوپ ازدرون مثلث پنجه عبورکند وهمزمان بااین عمل, سر, هیچگونه حرکتی نداشته باشد .اگرتوپ درست به محلی که فوتبالیستها تکنیک هدزدن راانجام میدهند برخوردکرد یعنی فاصله دستها درست قرارگرفته است .
البته پس ازکسب مهارت سطح تماس انگشتان باتوپ کاسته میشود وانگشتان کوچک دیگر هنگام ضربه باتوپ تماس نخواهند داشت.

۳- دریافت وارسال:
مرحله دریافت وارسال درمدت زمان بسیارکوتاهی انجام میشوند بگونه ای که شاید نتوان مرزی بین آنها درعمل قائل شد اما برای آموزش میتوان آنهارابصورت مجزا توضیح داد.

مرحله دریافت:
پس ازرسیدن به محل مناسب (زیر وپشت توپ) بااستفاده ازگامهای درست واتخاذ گاردمناسب , برای تکنیک پنجه آماده میشویم . دراین حالت دستها کاملا به سمت توپ کشیده شده وحالت کروی خودرادارند (آرنجها کاملا کشیده شده اند) . بدون آنکه تماسی بین دستها باتوپ وجود داشته باشد , دستها به اسقبال توپ میروند وتوپ راتانزدیک شدن به سر همراهی میکنند . دراین حالت توپ به نزدیکترین فاصله بادستها وسررسیده وحالت کروی دستها دقیقا توپ رااحاطه کرده اند

مرحله ارسال:
هنگامی که توپ درمناسبترین مکان ازنظر فاصله باسرقرارگرفت وبدن نیز درحال تعادل وثبات مناسب بود عمل ضربه زدن به توپ انجام میشود (زمان ضربه )ودستها دوباره توپ ارسالی به سمت هدف رادنبال می کند تا کشیدگی کامل دستها (البته درپاسهای کوتاه فقط مچ دست نیرورابه توپ وارد میکند ونیازی به بازشدن مابقی مفاصل دست نیست)

عملکرد مفاصل درپاس پنجه :
1- درپاس های کوتاه تقریبا تا1 متر ارتفاع بالاترازتور(پاس روی سر- پاس جلو وپشت) مفاصل انگشتان ومچ دست به توپ نیروواردمیکنند .
2- درپاسهای متوسط تقریبا از1متر تا 4متر ارتفاع ونزدیک به دوسر تور(نزدیک به آنتن ها ) علاوه برانگشتان ومفصل مچ دست , مفصل آرنج وکتف نیز به توپ نیرومیدهند
3- درپاس های بلند باارتفاع وفاصله بیش از4متر ازتمام مفاصل انگشتان – مچ دست – آرنج – بازو- کمر –زانوها ومچ پاها استفاده میشود (مثلا دراجرای پاس بلند ازمحل قطرهای زمین والیبال)

هر مربی والیبال از این تمرینات استفاده کرده و هر والیبالیستی این تمرینات را انجام داده است؛ بله ، پلیومتریک ها (Plyometric) یا تمرینات پرش.

پلیومتریک ها دقیقا چه هستند؟ کجا و کی باید این تمرینات را انجام داد؟ حد آنها چقدر است و از کجا به بعد بیش از حد و افراطی بحساب می آیند؟ اینها مسائل مهمی هستند که باید قبل از طراحی یک برنامه پرشی درست و حسابی آنها را درک کرد. با خواندن این مطلب اطلاعات کاملی درباره ی این تمرینات بدست می آورید و می توانید برنامه صحیح تری برای انجام این تمرینات طرح ریزی کنید.

 اين روش تمرين در دهه 1960 توسط دانشمندان اتحاد جماهير شوروي ابداع شد. هدف اين بود که قدرت پرش ورزشکاران روسی بيشتر شود. به تدريج اين تکنيک در بين تمام کشورها رواج پيدا کرد، چون ثابت شد اين روش در اکثر ورزش هايی که نيازمند دويدن سريع و پرش هستند بسيار مؤثر است.

 پلیومتریک ها تمریناتی هستند که عضلات را قادر می سازند تا در کوتاه ترین زمان ممکن به حداکثر توان دست یابند.انجام این تمرینات به شما قدرت فوق العاده ای می دهد و به شما كمك مي كند تا پرش عمودی خود را كه يكی از مهمترين ويژگی ها يک واليباليست است را افزايش دهيد. اين تمرينات مي تواند سرعت و عكس العمل شما را در واليبال بسيار افزايش دهد و حتی پرش شما را تا 40-50 اینچ و حتی تا 60 اینچ (100-150 سانتی متر ) افزايش دهد!

تمرين های پليومتريک در يک مدت كوتاه زمان نيروی زيادی را از سيستم عصبی و عضلانی شما مي گيرد ، همچنين فشار زيادی را به مفاصل شما وارد می كند ، اگر اين تمرينات خارج از برنامه ريزی صحيح و دقيق انجام گيرد ممكن آسيب های سختی را بر روی مفاصل و عضلات شما ايجاد كند. هرچند كه بعد از اين كه اين تمرينات را انجام داديد تاثير فوق العاده آن بر روی بدنتان شما را به وجد مي آورد و خستگی اين تمرينات را فراموش خواهيد كرد.
 نمونه ای از پرش های پلیومتریک پرش های عمودی پشت سر هم و پرش های موسوم به box depth (عمق خرک) می باشند که هر دو آنها برای والیبالیست ها آشنا اند. در هر دوی این تمرینات بدن نسبت به زمین عکس العمل نشان می دهد. در هردو تمرین ورزشکار روی زمین فرود می آید و بلافاصله دوباره بالا می پرد. هنگامی که پاها به زمین می خورند بدن (به ویژه عضلات پا) مجبور می شوند که وزن شخص را جذب کنند. این نیرو که باعث جذب وزن بدن می شود در واقع انرژی است که می توان از آن بهره برد. این انرژی برای مدت یک هزارم ثانیه ذخیره می شود و سپس هنگامی که عضلات شل می شوند تلف می شوند و از بین   می روند. کلید کار، بهره بردن از این انرژی با حاکثر سرعت ممکن برای دوباره بلند شدن از زمین است. و این همان کاری است که تمرینات عمودی پشت سر هم و پرش های box depth بدن را برای آن آماده می کنند. اما در هر حال ، این به تنهایی کافی نیست که صرفا بدانیم تمرینات پلیومتریک می توانند برای پرش مفید باشند،شما باید این را هم بدانید که چرا و چگونه این تمرینات را باید انجام دهید.

 انواع پرش ها

 پرش ها به 3 دسته تقسیم می شوند:

 1. آسان
2. متوسط
3. دشوار

 پرش های آسان شامل پرش های عمودی پشت سر هم، پریدن و رسیدن به نقطه ای خاص، پریدن و گرفتن و پرش قیچی می باشند.
 پرش های متوسط عبارتند از پرش از خرک، پرش از طناب، پرش های بلند، پرش از کنار بر روی خرک
 پرش های دشوار شامل پرش های عمقی، پرش یک پا (عمودی و کناری) و بالا و پایین رفتن مثل توپ!

چرا تمرینات پلیومتریک ؟

 همانطور که در ابتدا خواندید با انجام تمرين هاي پليومتريک شما قدرت فوق العاده ای به دست می آورید و به شما كمک می كند تا پرش عمودی خود را كه يكی از مهمترين ويژگی های يک واليباليست است را افزايش دهید. همچنین يک والیبالیست خوب بايد بتواند در فاصله کوتاهی حالت خود را تغيير دهد؛ گاهي بعد از دفاع باید سریع به عقب برگردد و دوباره برای حمله آماده شود و بعضی وقت‌ها هم پس از اسپک باید سریعا برای دفاع بر روی تور جای گیری کند. این تغییرات در کسری از ثانیه انجام می گیرد و هر چه بازیکنی سریعتر نسبت به این تغییرات عکس العمل نشان دهد موفق تر خواهد بود. هدف تمرينات پليومتريک اين است که همين زمان کوچک را باز هم کوتاه کند. اين روش نه تنها ماهيچه‌ها را تقويت مي‌کند، بلکه سيستم عصبی را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد. هر چه اعصابی که کنترل حرکت ماهيچه را بر عهده دارد، سريعتر پيام رسانی کنند، ماهيچه‌ها توانايی تغيير حالت سريعتری پيدا می کنند.

مکان و تجهیزات

انجام دادن تمرینات بر روی یک زمین چوبی یا سیمانی فشار زیادی را به مفاصل وارد می کند و ممکن است منجر به مشکلاتی نظیر شکستگی ساق پا و دردهای کمر شود. لذا از این نکته اطمینان حاصل کنید که سطح زمین هموار و عاری از رطویت، سوراخ ها یا قسمت های شل و نرمی است که ممکن است باعث لیز خوردن شوند. هنگام استفاده از جعبه ها و خرک ها، مطمئن شوید که به خوبی ساخته شده اند و مقاوم هستند. همچنین باید لباس های مناسب و راحت پوشید. لباس های راحت ورزشی بپوشید که تنگ نباشند و به گونه ای باشند که به شما آزادی حرکت بدهند. کفش ها نیز باید از جنس خوب و مرغوب باشند که کفه های کلفت دارند و می توانند به خوبی از فشار کم کنند و ورزشکار را نگه دارند. نوار بستن به زانو ها نیز ایده خوبی است به خصوص اگر مستعد کشش و پیچش مفاصل هستید.

 شروع تمرینات پلیومتریک

 قبل از شروع کردن، روی یک دوچرخه ثابت پا بزنید یا چند دقیقه آهسته بدوید تا ضربان قلب بالاتر برود. پس از آن نیز 10 تا 15 دقیقه تمرینات کشش عضلات را با آرامش تمام انجام دهید.
 کار را با پرش های آسان شروع کنید و به تدریج به سراغ پرش های متوسط و دشوار (پس از 4 تا 6 هفته) بروید. تا زمانی که در پرش های آسان استاد نشده اید پرش های دیگر را اضافه نکنید. کار را با حجم کم شروع کنید، برای آنکه حجم کار مشخص باشد در هنگام هر پرش ضربه های پا را بشمارید. کار را با 40 تا 50 ضربه پا شروع کنید و به 150 تا 200 ضربه برسید. هر حرکت را 3 ست انجام دهید. در میان ست ها استراحت کمی بکنید، به خاطر داشته باشید که ورزشکار خسته، قدرت انفجاری ناگهانی و لحظه ای ندارد.

تمرینات

پرش های آسان:

پرش، رسیدن و گرفتن (Squat Jumps)

هدف: تقویت قدرت حرکت عمودی

طرز عمل: بر روی سطح ثابتی بایستید، هر دو بازو را بالا بگیرید به صورتی که کف دست ها در جلوی شانه ها رو به بیرون باشد. به حالت چمباتمه یک چهارم خم شوید. سینه را بالا و کمر را تخت نگه دارید. ناگهان به صورت انفجاری به بالا بپرید، خود را به بالا و جلو بکشید انگار که دارید در مقابل تور دفاع می کنید.(توپ را سد می کنید)

حجم کار: ابتدا در مدت زمانی واحد، مقدار کمتری پرش انجام دهید ولی کم کم مقدار تکرارها را زیادتر کنید.

پرش های متوسط:

پرش از جعبه یا خرک در حالت ایستاده (Jump to Box)

نکات کلیدی: بر روی حفظ کنترل بدن تمرکز داشته باشید. آنچه که باید بیش از حد بر روی آن تاکید کنید کشیدن و امتداد دادن بدن و تا حد ممکن بالا بردن بازوها می باشد.
پرش در حال خم شدن بدن (با جمع کردن پاها به داخل شکم) (Tuck Jumps)

پرش زیگ زاگ zigzag hops

پرش روی جعبه از کنار (Lateral Jump to Box)

پرش های دشوار :

پرش عمیق (Depth Jumps)

پرش یکپایی (لی لی) (Single Leg Lateral Hops)

بهترین ضربه همان اسپک(آبشار) هست. ضربه ای که مهاجم با پریدن و تمام قدرت به توپ میزند و توپ را وارد زمین حریف میکند.

آبشار را به سه حالت تقسیم میکنند.

۱- جاخالی(DINK)

۲-آبشار آرام به آخر زمین (OFFSPEED SPIKE)

۳- آبشار قدرتی ( HARD DRIVEN SPIKE )

همه آبشارهای فوق یک سری مقدماتی دارند که تقریبا یکسان هستند. در زیر سعی شده مراحل یک آبشار گفته شود.

1-حرکت سه گام:
بسته به پاس داده شده زمان حرکت سه گام فرق میکند. بعد از سه گام خیز برداشتن در گام سوم پاها را حفت میکنیم. باسن را عقب داده و زانوها به جلو خم میشودو دستها برای پرش عمودی به عقب میروندو تمام انرژی برای یک پرش خوب روی پاها متمرکز میشود.

2- پرش
به کمک تمام اعضا بدن میپریم و دست برای پرش بهتر و با کنترل بیشتر به بالا حرکت میکندو دست ضربه زننده به همرا کتف بالاتر از دست و کتف دیگر قرار میگیرددر این حالت نگاهی به مدافع توپ و زمین حریف می اندازیم.

3- زدن ضربه
بسته به نوع اسپک به توپ ضربه میزنیم چنانکه در تصویر فوق پیدا است تمام اعضا بدن برای ضربه زدن به توپ دخیل هستند بگونه ای که هنگام ضربه تمام بدن به جلو متمایل میشود و دستی که ضربه نمی زند در سینه جمع میشود.
چرخش مچ برای برای گول زدن مدافع بسیار اهمیت داردکه یک اسپک زن توپ را مستقیم شلیک کند یا به گوشه زمین بفرستد.

4- فرود
بعد از زدن ضربه از آنجا که حرکت سه گام و ضربه به توپ انجام شده بدن به سمت جلو متمایل شده و احتمال برخورد با تور وجود دارد. لذا میبایست تمام دقت در برخورد نکردن به تور را داشته باشیم . نکته مهمتر اینکه هنگام فرود برای صدمه ندیدن زانو و کمر روی دو پا و با پنجه پا فرود بیاییم.